Uitzichttoren ‘De Koepel’
Uitzichttoren ‘De Koepel’
De ontdekking van een rustieke plek
Rondom uitkijktoren De Koepel is het prettig toeven. Picknick tafels staan uitnodigend voor u klaar. Het gastvrije en enthousiaste beheerders echtpaar van het centrum begroeten u vriendelijk, nodigen u zeker uit tot een bezoek aan De Koepel en vertellen u beeldend over de bijzondere ontstaansgeschiedenis ervan en brengen u uiteraard graag op de hoogte van de actuele activiteiten in en rond dit rijksmonument. De Koepel is meer dan een uitzichttoren alleen, van april tot november vinden er concerten plaats en worden er foto-exposities gehouden. Kortom, een bezoek aan het kloppende hart van het Luntersche Buurtbosch is een echte aanrader!
Geschiedenis van een bijzondere plek op de veluwe
Toen notaris Van den Ham begon met het aanleggen van het Buurtbosch liet hij op de Galgenberg van 33 meter hoog eerst een theehuisje bouwen met een rieten puntdak. Later bouwde hij daar een stenen paviljoen met kantelen en in de zestiger jaren van de vorige eeuw kwam daar een verdieping op, de opgroeiende bomen belemmerden het uitzicht.
Hij gebruikte deze gebouwtjes als uitvalsbasis voor zijn inspectie-tochten. In 1913 na het overlijden van de ‘oude’ notaris werd er door veelzijdig kunstenaar, tevens architect W.O.J. Nieuwenkamp een geheel nieuw gebouw neergezet. Het kreeg nu het karakter van een uitkijktoren. In de zestiger jaren werd de toren opnieuw verhoogd tot 22 meter, zodat het mogelijk bleef over de bomen uit te kijken. Architect van deze rigoureuze verhoging van de koepel was W.J. Dinger. Hij was een bekend ‘Amsterdamse School’ – architect en hij was de zoon van notaris Rutger Dinger, de eerste voorzitter van de stichting Het Luntersche Buurtbosch. Hij is ook de architect van de waterpomp naast de koepel. De Koepel, zoals de uitzichttoren wordt genoemd, is tegenwoordig een rijksmonument, evenals de waterpomp. In 2009 is “de Koepel” grondig gerestaureerd.
W.O.J. Nieuwenkamp (Wijnand) was niet alleen architect, het was een veelzijdig kunstenaar: schilder, graficus, etser, lithograaf en schrijver. Hij was een zwervend artiest die een geheel eigen weg is gegaan. Een artistieke duizendpoot die zijn wortels had in de Hollandse bodem en die de wereld tot zijn onderwerp maakte. Zo reisde hij vaak naar Indonesië. Een indrukwekkend oeuvre van tekeningen, etsen, houtsneden, litho’s en schilderijen is daarvan bewaard gebleven.Vanaf 1900 bouwde hij aan een woonschip dat De Zwerver genoemd werd. Hiermee voer hij door Nederland, België en Duitsland. Al snel werden er aan boord tentoonstellingen gehouden, waarbij zijn werk kon worden aangekocht.
Later vestigde hij zich in Italië. Via Sicilië en Rome naar Toscane waar hij de villa Il Riposo dei Vescovi kocht, nu ook ter plaatse nog bekend als de Villa Nieuwenkamp, in het dorp San Domenico, bij Fiesole, iets ten oosten van Florence.
In 1906 werd naar zijn ontwerp, in het Gelderse Lunteren , villa ‘D’ Eekhorst’ gebouwd, in opdracht van zijn schoonvader G.J. Wilbrink.
Liefde in Lunteren
In Lunteren woonde zijn nichtje Anna Wilbrink, dochter van Gerrit Jan Wilbrink (notaris te Lunteren, opvolger van notaris van den Ham, de stichter van het Buurtbosch) en Marianne Gerharda Henriëtte van den Ham (een nichtje van notaris van den Ham). Ondanks bezwaren van wederzijdse ouders tegen hun relatie – ze waren neef en nicht – liepen de contacten in Lunteren uit op een huwelijk. In 1900 trouwden zij.
Nieuwenkamp en Anna kregen vier kinderen. De groei van het gezin en de aanwas van kunstvoorwerpen, verzameld op buitenlandse reizen noopten hem om een huis op het land te bouwen. Dat gebeurde in Edam.
De Koepel is sinds 17 juni officieel een dependance van Museum Lunteren. De permanente tentoonstelling ‘Hoog van de toren’, op de bovenste verdieping van de uitkijktoren op de Galgenberg, is het resultaat van vier samenwerkende partijen: Stichting Het Luntersche Buurtbosch, Vrienden van het Luntersche Buurtbosch, het bestuur van De Koepel en Museum Lunteren.
Via diverse luikjes biedt ‘Hoog van de toren’ de bezoeker een inkijkje in het dagelijks leven van de vroegere bewoners op de Goudsberg. Maar we kijken ook naar beelden van koningin Juliana op bezoek in Lunteren, horen een deel uit een suite van een Lunterse componist, zien het koffiekopje van oud-minister Joseph Luns (die met regelmaat in Hotel De Veluwe in de Dorpsstraat verbleef) voorbijkomen, en worden geconfronteerd met de Muur van Mussert. En wat te denken van beelden van Johan Hilgers die in 1920 als eerste over Nederland (en Lunteren) vloog, en van de idealistische schrijver Frederik van Eeden die in Lunteren een landbouwkolonie stichtte.
De Pomp
De waterpomp die schuin voor de Koepel staat is opgericht ter nagedachtenis aan Jacob Groeneveld, aanvankelijk koetsier van notaris Van den Ham, later bestuurslid van de stichting ‘Het Luntersche Buurtbosch’. Jo Groeneveld hield toezicht bij de bouw van de Koepel. Het water uit de pomp is een welkome verfrissing voor bikers, wandelaars en onze trouwe viervoeters.
Concerten en tentoonstellingen
De Koepel is niet alleen en uitzichttoren, er worden ook verschillende kleinschalige culturele evenementen georganiseerd. Wisselende tentoonstellingen op de 1e en 2e etage, en concerten. En op de 3e etage wordt in 2017 een permanente tentoonstelling ingericht over het gebied tussen Lunteren en Wekerom. Een bezoek aan De Koepel is zeer de moeite waard.
Openingstijden
Uitkijktoren en Rijksmonument De Koepel is normaal dagelijks geopend behalve op maandag van 14:00 -17:00 uur van Pasen t/m de herfstvakantie in oktober.
Entree: € 2,- t/m 12 jaar €1,- groepsprijzen op afspraak, Vrienden van het Luntersche Buurtbosch kunnen gratis de Koepel bezoeken. Het beheerdersechtpaar Gertjan en Jacqueline van Doorn die in de woning naast De Koepel wonen zijn bereikbaar via: 0683845848 en 0614379332.
